top of page

Από τη Δημογεροντία στη Δημαρχία

‘Από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας δημιουργήθηκε το διοικητικό όργανο της Δημογεροντίας για λόγους ανάγκης. Πρώτα για τον ίδιο τον κατακτητή, πού ήθελε να έχει μια υπεύθυνη αρχή ανάμεσα σ’ αυτόν και τούς ραγιάδες. Αυτό θα τον απάλλασσε από το βάρος της απασχόλησης με τα διάφορα προβλήματα της κοινότητας, και, το πιο σπουδαίο, θα του εισέπραττε τούς φόρους. Έπειτα οι υπόδουλοι έπρεπε να οργανώσουν την επιβίωσή τους κάτω από την τυραννία, να διαφυλάξουν την εθνική τους κληρονομιά, κατά συνέπεια είχαν απόλυτη ανάγκη ενός αντιπροσωπευτικού οργάνου πού θα είχε σαν αποστολή να αντιμετωπίζει, να χειρίζεται και να λύνει τα καθημερινά προβλήματα της Κοινότητας.

Ο θεσμός αυτός στάθηκε σωτήριος για το χειμαζόμενο `Ελληνικό κόσμο και πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στη διατήρηση της Ελληνικότητας των υπόδουλων. Οι Δημογέροντες στα νησιά μας εκλέγονταν  από το λαό αρχικά διά βοής και ύστερα με μυστική ψηφοφορία και για χρονική περίοδο ενός ή δύο χρόνων. Οι Δημογέροντες με τούς συμβούλους τους ήταν επιφορτισμένοι με πολλές ευθύνες και αρμοδιότητες. ‘Ανάμεσα σ’ αυτές ήταν ή παιδεία, ή υγιεινή περίθαλψη, ή προστασία της γεωργικής παραγωγής με το διορισμό έμμισθου αγροφύλακα, ή λήψη κάθε μέτρου πού θα βοηθούσε στη βελτίωση των όρων της ζωής και πρόοδο του νησιού. ‘Ακόμα, στα καθήκοντά τους περιλαμβάνονταν ή έκδοση διαβατηρίων και νηολογίων. Έτσι δεν υπερβάλλουμε, αν πούμε ότι στην ουσία αποτελούσαν μικρές κυβερνήσεις. Ο θεσμός της αυτοδιοικήσεως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και στις αρχές της ‘Ιταλικής Κατοχής έφθασε στην πιο τέλεια μορφή του. Λόγω της μακροχρόνιας λειτουργίας τον, κατέστη για τούς νησιώτες κατά κάποιο τρόπο εθιμικός. Και σήμερα ακόμα ζητούν από το Δήμαρχο την ευθύνη για πράγματα πού μετά την απελευθέρωση των νησιών έχουν ξεφύγει από τις αρμοδιότητές τους. Επιθυμούμε να επισημάνουμε μια ακόμη επιτυχία τον θεσμού στη διατήρηση ήπιου πολιτικού κλίματος, την έλλειψη παντελώς πολιτικών ανταγωνισμών. Τούτο οφείλονταν στην αλλαγή προσώπων στη διοίκηση της Κοινότητας σε μικρό διάστημα. Δημογέροντας γινόταν εκείνος πού έπαιρνε τις περισσότερες ψήφους. Η συνεργασία στο ίδιο συμβούλιο γερόντων και νέων ήταν σύνηθές φαινόμενο, μάλλον κανόνας. Μ’ άλλα λόγια, το συμφέρον της Κοινότητας προτασσόταν πάντοτε τού ατομικού. Αυτό βοήθησε στο να διαμορφωθεί από τις Δημογεροντίες μια πάγια μακροχρόνια πολιτική γραμμή, πού από γενιά σε γενιά έπαιρνε τη Θέση όχι της απλής συνέχειας της παράδοσης αλλά ιερής παρακαταθήκης για τούς εκάστοτε διοικούντες τα κοινά. ‘Η άγραφη αυτή πολιτική γραμμή, πού διαφαίνεται μέσα από τα πρακτικά και τα έγγραφά τους, συνοψίζεται στις ακόλουθες τρείς επιδιώξεις:

Διατήρηση με κάθε τρόπο της ελληνικής ταυτότητας τους κάτω από τούς κατακτητές ελληνικών πληθυσμών, που τη συνθέτουν ή θρησκεία, ή γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις των προγόνων.

  1. Διαρκής και ανυποχώρητος αγώνας για τη διατήρηση των κεκτημένων δικαιωμάτων (προνόμια) αυτών τού διασφάλιζαν μια ζωή όπως την απαιτούσε ή πρώτη επιδίωξη.

  2. Η κρίση αγαθού ανδρός πρέπει να πρυτανεύει στις αναγκαίες παρεμβάσεις της Δημογεροντίας στις μεταξύ των μελών της Κοινότητας διαφορές ή με την ίδια σαν εκπρόσωπο τού γενικού συμφέροντος.

Μια άλλη πάγια αρχή ήταν ή διατήρηση στενής επαφής με τις Δημογεροντίες των άλλων νησιών, η ανταλλαγή πληροφοριών και ο καθορισμός κοινής πολιτικής και ενεργειών για την αντιμετώπιση των σοβαρών κοινών προβλημάτων πού κατά καιρούς ανέκυπταν. ίσχυε πάντοτε το «η Ισχύς εν τη Ενώσει». Με βάση αυτή την άγραφη γενική κατεύθυνση  στην εκλογή των προσώπων βάρυνε το ήθος, ή εντιμότητα και ή δύναμη αντίστασης στους κατακτητές. Έτσι πολλές φορές εκλέχθηκαν Δημογέροντες άνθρωποι με ελάχιστες γραμματικές γνώσεις, γιατί διέθεταν τον κοινό νου και τα προσόντα πού αναφέραμε. `Η διοίκηση των κοινών ήταν καθήκον τον κάθε πολίτη. Από τα εφηβικά του χρόνια παρασκευαζόταν, μαθήτευε κοντά στους παλιούς, τούς άκουγε με σεβασμό και προσοχή, για να είναι έτοιμος με τη σειρά του να αναλάβει τις ευθύνες όπως το απαιτούσε ή παράδοση από τα πολύ παλιά χρόνια. Έτσι δικαιολογείται ή Ικανότητα, ή πολιτική ευελιξία, που σε δύσκολους καιρούς επέδειξαν ο{ δημοτικοί μας άρχοντες. Με τις ίδιες αρετές οι Δημογέροντες του νησιού μας της πρώτης δεκαετίας της ‘Ιταλικής κατοχής αντιμετώπισαν τις προσπάθειες τού κατακτητή να τροποποιήσει το σύστημα Αυτοδιοίκησης πού ίσχυε από την εποχή των Τούρκων. Ύστερα από αυτή την παρένθεση επανερχόμαστε στο θέμα του Κοινοτικού Κανονισμού. Ο Κανονισμός ψηφίστηκε στις 28/9/1914 από τη Γενική Συνέλευση τού Δήμου Μανδρακίου. ‘Εκτός από τα Ισχύοντα ως τότε έθιμα, πού καθόριζαν τά λειτουργικά τον θεσμού, ή συνέλευση ψήφισε μαζί με άλλες και τις ακόλουθες διατάξεις:

  1. Ο Ταμίας της Κοινότητας πριν να αναλάβει πρέπει να παρουσιάσει αξιόχρεο εγγυητή της έγκρισης τον Δημογεροντικού Συμβουλίου.

  2. Αναφέρεται σ’ αυτόν, για πρώτη φορά ή λέξη Προϋπολογισμός ως υποχρέωση κάθε νεοεκλεγμένου Συμβουλίου να τον καταρτίζει αμέσως με την ανάληψη των καθηκόντων του.

  3. Μέσα στο πρώτο δεκαήμερο τον Σεπτεμβρίου το Δημοτικό Συμβούλιο οφείλει να κοινοποιεί γραπτώς απολογισμό τον λήξαντος έτους, ως και την κατάσταση τού ‘Ενεργητικού και τον Παθητικού της Κοινότητας μέχρι της 31 Αυγούστου.

  4. Προβλέπει τον τρόπο αντικατάστασης λόγω απουσίας ή παραίτησης των μελών τον Συμβουλίου.

  5. Καθορίζει τον τρόπο διεξαγωγής των ψηφοφοριών στα Συμβούλια.

  6. Για την ίδρυση φιλανθρωπικών σωματείων απαιτείται έγκριση της Δημογεροντίας, πού έχει και το δικαίωμα της επίβλεψης και τον ελέγχου τους.

  7. Οι Ταμίες των ‘Εκκλησιαστικών ‘Επιτροπών υποχρεούνται κάθε μήνα να καταθέτουν τα εισπραττόμενα χρήματα στο Ταμείο τον Δήμου. Για κάθε δαπάνη πάνω από 100 γρόσια απαιτείται έγκριση της Δημογεροντίας.

Όπως παρατηρούμε, ο Κανονισμός ενισχύει τις εξουσίες της Δημογεροντίας και με τον έλεγχό της στις ‘Εκκλησιαστικές ‘Επιτροπές περιέρχεται ένα σεβαστό ποσό τού κοινού χρήματος στο Δημοτικό Ταμείο. ‘Εκτός από τούς λόγους πού αναφέραμε και πού καθιστούσαν αναγκαία τη σύνταξη Κανονισμού, ή Δημογεροντία επείγετο να γνωστοποιήσει στην ‘Ιταλική Διοίκηση ολοκληρωμένο το θεσμό της αυτοδιοίκησης, που με την πρόσφατη ψήφο τους οι πολίτες είχαν καθορίσει σαν τρόπο διαχείρισης των κοινών τους. `Η κοινοποίηση αυτή είχε σαν σκοπό όχι μόνο να ξεκαθαρίσει μια κατάσταση αμφισβήτησης των δικαιωμάτων της δημοτικής αρχής, αλλά και, το πιο σπουδαίο, να υποχρεώσει τις Ιταλικές αρχές να αποδεχθούν τόν Καταστατικό αυτό χάρτη. `Η εξέλιξη απέδειξε πόσο ο χειρισμός αυτός από την πλευρά της Δημογεροντίας ήταν ο ενδεδειγμένος. Η Ιταλική Διοίκηση Ρόδου μέσω τον κλιμακίου της στη Νίσυρο, με έγγραφό της αριθ. 20213 της 6/24 Οκτωβρίου 1914, ζήτησε εξηγήσεις «εν σχέσει προς τινά άρθρα του συνταχθέντος Κοινοτικού κανονισμού». Στο έγγραφο αυτό ή Δημογεροντία δε βιάστηκε να απαντήσει. Ύστερα από τρείς μήνες με το από 4117 Ιανουαρίου 1915 έγγραφό της: «Προς τον Έντιμον Διοικητήν του εν Νισύρω Τμήματος του Στρατού Κατοχής”, με σαφήνεια και διπλωματικότητα δίνει τις ζητούμενες εξηγήσεις. Η απάντηση είναι ένα κείμενο πού αναζητεί και αιτιολογεί πολλά άρθρα του Κανονισμού. Μεταξύ άλλων αναφέρει τα εξής, αιτιολογώντας την υπαγωγή υπό τον έλεγχο τους των Εκκλησιαστικών Επιτροπών: « Όλαι αι διατάξεις τού Κανονισμού είναι αντιγραφή αποφάσεων διαφόρων κατά καιρούς γενικών συνελεύσεων υπό την προεδρεία των Μητροπολιτών, δεν εφαρμόσθηκαν δε μέχρι σήμερον ελλείψει σχετικού κανονισμού και την εις το μέλλον εφαρμογή των διαφόρων προηγούμενων αποφάσεων επιζητεί ό παρών Κανονισμός. Απόδειξη δε τούτων είναι η παραδοχή και συμφωνία των εφόρων και επιτροπών των ‘Εκκλησιών, όπως λειτουργεί εις το μέλλον ή τάξις αυτή». Οι ‘Ιταλικές αρχές μετά τις εξηγήσεις της Δημογεροντίας δεν επανήλθαν και έτσι, έστω και σιωπηρά, δέχθηκαν τον ψηφισθέντα Κοινοτικό Κανονισμό πού ίσχυσε και για τα μετέπειτα χρόνια. Λόγω όμως της εμπόλεμης κατάστασης δημιουργούνται πλέον επισιτιστικά προβλήματα για το νησί. Οι ‘Ιταλοί, όπως φαίνεται, αδιαφόρησαν στην αρχή. Αυτό ανάγκασε τη Δημογεροντία να απευθυνθεί στην `Ελληνική Κυβέρνηση, `Υπουργείο Οικονομικών, για τον εφοδιασμό τού νησιού σε άλευρα. ‘Αρχικά ζητήθηκαν 1500 σακιά, φαίνεται πώς εγκρίθηκε ή παράδοση 800. ‘Η Δημαρχία με έγγραφό της (αρ. 345 της 24 /3 /1915) βεβαιώνει την παραλαβή 400 σάκων . ‘Η ‘Ιταλική Διοίκηση αναστέλλει με απόφασή της τις εκλογές για την ανάδειξη των Δημοτικών ‘Αρχών, με τη δικαιολογία πώς ή χώρα είναι εμπόλεμη. Έτσι, αν και ή θητεία τον Δημοτικού Συμβουλίου είχε λήξει στις 14/9/1915, με σύσταση των Αρχών τούτο παραμένει μέχρι να ρυθμιστεί το θέμα των νέων εκλογών. ‘Επειδή όμως ή υπόθεση τραβούσε σε μάκρος, άρχισε να διαφαίνεται διάθεση παραίτησης του δημογέροντα και μερικών συμβούλων. Στις 17/1/1916 παραιτείται ό Δημογέροντας Οδυσσέας Σακελλαρίδης. Είχαν ήδη αποχωρήσει και δυο από τούς συμβούλους. Με την παράκληση τον ‘Ιταλού Διοικητή ανέλαβε ο 2ος Δήμαρχος Εμμ. Πετρούτσος. Μέσα σε έξι μήνες το συμβούλιο εκείνο με τούς διαπληκτισμούς των μελών του και με νέες παραιτήσεις μάλλον αυτοδιαλύθηκε. Έτσι παρεμβαίνει ή ‘Ιταλική Διοίκηση και στις 6/7/1916 διορίζει τον Γεώργιο Καμμά Δήμαρχο, με συμβούλους τον Γεώργ. Βαγιάτη, πού ονομάζεται 2ος Δήμαρχος, Ιάκωβο Καφετζή, Ιωάν. Φασουλαρίδη και Γεώργ. Χρ. ‘Ανδριωτάκη.

147 Προβολές0 Σχόλια

Πρόσφατες αναρτήσεις

Εμφάνιση όλων

Comentários


bottom of page